Mandela lezing 2023. Panache Chigumadzi (in Zimbabwe geboren journalist, essayist en romanschrijver, die opgroeide in Zuid-Afrika) zou ons onderhouden over de nalatenschap van Nelson Mandela. We werden getrakteerd op een reflectie over de relatie tussen Europeanen en Afrikanen die weer alleen over handel zou gaan… Mevrouw Chigumadzi koppelt de welvaart van het westen aan het systeem van kapitalisme waarbij handelen in een beetje alles wat te verhandelen was en is met kolonialisme, slavernij en alles wat nooit had moeten plaatsvinden.

Nu staan we volgens haar voor de uitdaging van hoe we de menselijke verhouding tussen zuid en noord kunnen en misschien zelfs moeten herstellen. We spreken van dekolonisatie en ander schadeherstel. Staan we aan de vooravond van een mogelijke radicale breuk tussen het westen en het Afrikaanse continent en afrikanen? Stemmen rijzen op om concepten als ontwikkelingssamenwerking radicaal te hervormen en misschien zelfs uit het vocabulaire te bannen. Een richting in de discussie is nog niet gevonden en er dient zich al het volgende vraagstuk: schadestel dan wel compensatie naar aanleiding van de excuses van de premier en later van de koning voor het geleden leed toen en nu door de slavernij (handel in, uitbuiting en ontmenselijking van zwarte mensen met als doel de accumulatie van kapitaal).

Toen het bedrag van 200.000.000 euro viel, dachten sommigen van ons dat het misschien over ontwikkelingshulp ging… Zijn de slavernij, het kolonialisme en de doorwerking ervan überhaupt schadevrij te stellen? Of zou de schadestelling, zoals Panashe Chigumadzi het bij de Mandela lezing (zie lezing) het stelde, het einde van het kapitalisme inluiden? Chigumadzi betoog dat het huidige kapitaal niet los gezien kon worden van de gratis arbeid van gekoloniseerde en de tot slaaf gemaakte medemensen. Tijd voor een gesprek?

Het ongemakkelijke gesprek werd gevoerd op 13 maart 2023 in Pakhuis de Zwijger onder leiding van Paul Mbikayi, oprichter van Wamiliki (stichting met als doel het gelijkwaardiger maken van de relatie tussen Afrikanen en Europeanen in Afrika en Europa). Onder de titel “Met wat bied je excuses aan?” gingen Glenn Helberg (psychiater en activist) en Ivette Foster (presentator) in gesprek met elkaar en met het aanwezige publiek. Panache Chigumadzi lichtte haar blik toe en gaf antwoord op vragen via Zoom. Het werd een magische avond!